Vấn đề ô nhiễm môi trường luôn là một chủ để vô cùng “nóng” trên các mặt trận truyền thông từ báo chí đến truyền hình,… đặc biệt là ô nhiễm đất. Tình trạng ô nhiễm môi trường đất ngày càng nặng nề kéo theo những hệ lụy nghiêm trọng ảnh hưởng đến đời sống con người và hệ sinh vật tự nhiên. Chính vì thế, cần thực hiện những biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm đất hiệu quả nhất ngay hôm nay nhé!
Contents
Ô nhiễm đất là gì?
Ô nhiễm đất là tình trạng môi trường đất đã xuất hiện nhiều chất xenobiotic gây độc hại, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống của con người và động vật. Các chất độc này được hình thành trong quá trình sản xuất nông nghiệp và công nghiệp.
Mức độ, tình trạng ô nhiễm đất phụ thuộc vào mức độ công nghiệp hóa đất nước và mức độ sử dụng hóa chất trong nông nghiệp.
Thực trạng ô nhiễm môi trường đất hiện nay
Hiện nay, tình trạng ô nhiễm đất tại Việt Nam không chỉ diễn ra ở nông thôn mà còn ở các thành phố lớn. Theo thống kê, có 3,3 triệu hecta đất chưa được đưa vào sử dụng đang bị suy thoái, quỹ đất sử dụng cho nông nghiệp cũng đang bị ô nhiễm rất nặng nề.
Điển hình nhất cho thực trạng này chính là đất bị khô cằn, chứa chất xenobiotic, màu đỏ hoặc xám không đồng đều, sủi bọ trắng hoặc các hạt sỏi có lỗ hổng. Tình trạng ô nhiễm đất khác biệt tùy thuộc vào độ ô nhiễm.
Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đất
Tình trạng ô nhiễm môi trường đất do những nguyên nhân sau gây nên:
Tro than
Tro than phát sinh trong quá trình hoạt động của ngành công nghiệp như làm quặng hoặc sử dụng trong khu thương mại, dân cư để sưởi ấm.
Than tự nhiên có 2 thành phần chính là kẽm và chì. Khi bị đốt cháy, kim loại không phân hủy được sẽ tồn tại ở dạng tro than. Lượng trì trong tro than đẩy chúng trở thành “nguy hại”. Bởi trong tro than có chứa 5mg/L chì.
Đặc biệt, tro than còn chứa: benzo anthracene, polynuclear aromatic hydrocarbons, benzo fluoranthene,.. được biết hầu hết là chất gây ung thư. Tro than và xỉ có thể nhìn thấy là hạt màu trắng trong đất gây nên hiện tượng đất có bọt, lỗ hổng, màu không đồng nhất.
Nước thải
Chất thải rắn sinh học (bùn thải) là sản phẩm phụ thu được khi xử lý chất thải. Loại bùn thải này sẽ chứa nhiều chất gây ô nhiễm đất như kim loại nặng, thuốc trừ sâu,… Chính vì thế nước thải cần được kiểm soát để tránh ô nhiêm đất do lượng kim loại nặng lớn.
Thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ
Hóa chất được sử dụng trong nông nghiệp rất nhiều đó chính là thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu,.. Dù những loại thuốc này đem đến hiệu quả cao trong việc kháng trừ sâu bệnh cho hoa màu nhưng khi sử dụng sai liều lượng chúng có thể ngấm vào đất gây ô nhiễm, tạo độc tính trong cơ thể con người, động vật.
Ngoài ra, những loại thuốc diệt có có gốc trinitrotoluene chứa dioxin cực kỳ độc hại cho con người và sinh vật. Chỉ 1 liều lượng nhỏ đã có thể gây tử vong.
Tự nhiên
Ô nhiễm đất do môi trường tự nhiên có thể kể đến là:
- Đất nhiễm mặn: do lượng muối từ mỏ, nước biển thấm vào đất gây hạn sinh lý cho thảm thực vật.
- Đất nhiễm phèn: do nước phèn ngấm vào đất gây hại cho sinh vật sống.
Hệ luỵ mà ô nhiễm đất đem lại
Ô nhiễm môi trường đất để lại những hệ lụy vô cùng nghiêm trọng như:
Ảnh hưởng đến sức khoẻ
Ô nhiễm đất gây ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe con người. Chất gây ô nhiễm đất bốc hơi khiến con người hít phải ảnh hưởng lớn. Sau đó, chất độc hại sẽ thấm qua đất và len lỏi vào mạch nước ngầm.
Tùy thuộc vào các chất gây ô nhiễm đất mà gây nguy hại cho con người như:
- Ung thư do thường xuyên tiếp xúc với crom, chì, xăng dầu.
- Gây ra các bệnh rối loạn bẩm sinh; bệnh mãn tính,…
- Tiếp xúc lâu ngày với Benzene gây bệnh bạch cầu.
- Cyclodienes và thủy ngân là thủ phạm khiến thận của bạn bị tổn thương
- PCBs và Cyclodienes gây nhiễm độc gan
- Carbomates và Organophosphates gây tắc nghẽn thần kinh
- Một số loại chất độc khác gây buồn nôn, mệt mỏi, phát ban,… thậm chí là tử vong.
Ảnh hưởng đến sinh thái
Đất ô nhiễm ảnh hưởng rất nhiều đến hệ sinh thái. Chúng gây hại đến sự chuyển hóa của các động vật chân đốt và vi sinh vật đặc hữu. Đây có thể làm chuỗi thức ăn chính bị mất, ảnh hưởng đến động vật ăn thịt và cả con người. Thậm chí, các chất tác động lên dạng sống thấp hơn thì đáy chuỗi thức ăn sẽ phải ăn các chất ngoại lai.
Ngoài ra, ô nhiễm đất gây ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa thực vật, giảm năng suất cây trồng và khiến đất thoái hóa, cằn cỗi hơn.
Ảnh hưởng xấu đến nguồn nước ngầm
Ô nhiễm đất ảnh hưởng đến nguồn nước ngầm qua cơ chế thẩm thấu. Các chất độc hại trong đất có thể ngấm vào nguồn nước ngầm, gây ô nhiễm nguồn nước. Điều này ảnh hưởng lớn tới con người vì nguồn nước ngầm sẽ phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt hằng ngày.
Tác động xấu đến ngành sản xuất nông nghiệp
Đất ô nhiễm, thoái hóa ảnh hưởng mạnh mẽ đến các hoạt động sản xuất nông nghiệp. Đất cằn cỗi, thiếu dinh dưỡng khiến cây chậm lớn, chất lượng giảm, mùa màng thất bát.
Biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường đất
Dưới đây là những biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường hiệu quả nhất mà bạn có thể thực hiện ngay hôm nay!
Giảm sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu
Trong nông nghiệp, việc sử dụng thuốc trừ sâu và phân bón hóa học là rất cần thiết để thúc đẩy sự phát triển của thực vật và diệt trừ các loại động vật gây hại cho cây. Tuy nhiên, việc này lại gây ô nhiễm môi trường đất.
Để hạn chế và ngăn ngừa được tình trạng này, có thể sử dụng phân sinh học, phân hữu cơ để thay thế cho phân bón hóa học. Ngoài ta, sử dụng các loài thiên địch thay thế thuốc trừ sâu, bảo vệ mùa màng tự nhiên, hiệu quả và không gây ô nhiễm môi trường.
Phục hồi rừng
Rừng có vai trò rất lớn giữ cho đất không bị xói mòn, rửa trôi và giữ lại được nhiều chất dinh dưỡng cho thực vật. Chính vì thế, cần phục hồi rừng bằng cách: trồng cây, phủ xanh đất trống đồi trọc, chống cháy rừng,…
Xử lý chất thải rắn
Chất thải rắn từ sinh hoạt, các hoạt động công – nông nghiệp làm gia tăng mức độ độc hại trong lòng đất. Thế nên cần xử lý các chất thải rắn, thay đổi độ pH của chúng trước khi tiến hành chôn lấp hoặc xử lý theo nhiều cách khác nhau.
Có thể sử dụng hóa chất hoặc enzyme để kiếm soát và xử lý rác thải, đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường đất.
Phục hồi và tái chế vật liệu
Để giảm thiểu lượng chất thải rắn ra ngoài môi trường thì có thể tiến hành phân loại và tái sử dụng những loại vật liệu như: nilon, thủy tinh, túi vải,..
Tiết kiệm tài nguyên
Hãy sử dụng tài nguyên một cách tiết kiệm để bảo vệ đất khỏi nguy cơ ô nhiễm. Khi bạn tiết kiệm tài nguyên, bạn đã giảm lượng rác thải rắn, giảm tài nguyên bằng cách xử dụng hợp lý các nguồn xăng, dầu,…
Trên đây là những thông tin chi tiết nhất về ô nhiễm đất, nguyên nhân, hậu quả và những biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường đất hiệu quả nhất. Hy vọng bài viết đã cung cấp được nhiều điều hữu ích cho bạn đọc. Trân trọng!
